استاد برهان الدین ربانی

اسلام شناس و سیاستگر ژرف اندیش

دکتور شمس الحق آریانفر

 دانشمند و داکتر علوم اسلامی از بزرگترین دانشگاه اسلامی جهان (الازهر) سیاستگر توانا، نظریه پرداز نخبة عرصه دین و سیاست، پروفیسور استاد برهان الدین ربانی، از شخصیت های بی بدیل روزگار ماست. مردی که از کوهپایه های بدخشان و از میان خانواده های روستایی قامت افراشت و به یمن خرد، تلاش و آگاهی اسلامی و سیاسی بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زد، بی آنکه پشتوانة دودمانی و خانوادگی یاری اش کرده باشد.

خردمندی که در اوج پیروزی های سوسیالیزم و سرمایه داری، خط سوم اسلامی راعنوان کرد و با درایت و پایمردی، پیروزی آن را در منصه عمل تسجیل کرد. استادی که از کرسی دانشگاه برخاست و در روزگاری که همه سیاستمداران و حکمروایان، فرار کرده بودند، و در میکده ها و کاباره های ینگی دنیا، یک عمر اعتماد ملت را به حراج گذاشته بودند در برابر اژدهای سرخ ایستاد و فرمان ایست داد و در یک ایثار و پایمردی صبورانه، زوال و مرگش را مسجل ساخت.

آزاده یی که مظلومان و برهنه پایان رانده از همه بارگاه ها را بستری ساخت و بارور و بار آور کرد و حاکمیت های تباری را مهر پایان زد، تا همه ملت در صحنه ها حضور داشته باشند. سیاستگری که در عصر جهاد، با خرد و تبحر کامل گام برداشت و با جسارت بی نظیر، گفتمان جهاد را جهانی ساخت و در راستای تجرید متجاوز، جهان را به همسویی  فراخواند.

سیاستمداری که در اوج توطئه جهانی علیه اسلام و جهاد و مجاهدین، این درفش را بلند نگهداشت و با وجود همه ترفندهای جهانی در نابودی مجاهدان، سمندر وار، بار دیگر عرض وجود کرد. چنانکه امروز در رهبری جبهه ملی، به عنوان نیروی مقتدر سیاسی در جامعه تبارز یافته است. رهبری که اقوام، مذاهب، ملیت ها ونیروهای چپ وراست رادرمحور نجات میهن وملت دریک اتحاد منسجم ساخت.

استاد استاد برهان الدین ربانی در سال 1319 خورشیدی در فیض آباد مرکز ولایت بدخشان زاده شد. پدرش محمد یوسف نام داشت که در یک دودمان روحانی و متدین، مشوق فرزند در آموزش بود.

در سال 1326 در حالی که هفت سال داشت، شامل مکتب متوسطه فیض آباد گردید. دوره ابتداییه و متوسطه را به عنوان شاگرد ممتاز و درجه اول سپری کرد.

در سال 1335 به صنف نهم مدرسه ابوحنیفه کابل که در آن زمان دارالعلوم شرعیه یاد می شد، شامل گردید.

در 1339 بعد از این که مدرسه را با درجه عالی به پایان رسانیده بود، شامل دانشکده شرعیات دانشگاه کابل گردید. در سال 1342 با درجة اول، فراغت یافت و نظر به استعداد برترش نسبت به سایرین، بلا فاصله به حیث استاد در دانشکده شرعیات پذیرفته شد.

در سال   1345 بعد از دوسال تدریس ، جهت ادامه تحصیل به جمهوری عربی مصر رفت و شامل دانشگاه الازهر شد.

در سال 1347 در رشته فلسفه و عقیده اسلامی، مدرک ماستری خود را بدست آورد. بلا وقفه برای دکترا ثبت نام کرد. رساله دکترای خود را تحت عنوان "جنبه های علمی و فلسفی زندگی عبدالرحمن جامی"  ثبت نمود.

در سال 1349 جهت تحقیقات علمی به دانشگاه انقره رفت. این دوره تحقیق و پژوهش سه ماه به درازا کشید. در همین دوره با زبان ترکی نیز آشنایی حاصل کرد.

استاد ربانی به زبانهای فارسی- دری ، پشتو و عربی، نویسنده و خطیب تواناست؛ همچنان که به زبان های اردو و انگلیسی نیز تکلم می نماید(1)

استاد بعد از کودتای داوود خان کشور را ترک کرد و مدت 18 سال جهاد سراسر ملت افغانستان را بر علیه کمونیست ها وارتش سرخ رهبری کرد. با پیروزی جهاد رئیس دولت افغانستان شد و حدود ده سال  در بحرانی ترین لحظات کشور را رهبری کرد. اکنون به عنوان نماینده فعال و مدبر در پارلمان کشور حضور دارد و به عنوان رئیس جبهة ملی، دولت موجود را با حامیانش که در تامین امنیت ناکام اند، به چالش کشیده است و برای تأمین صلح وسعادت افغانستان طرح و برنامه دارد.

وظایف رسمی:

استاد برهان الدین ربانی که از کودکی تا جوانی و ختم دانشگاه، اول نمره و جوان برترزمان خود بود، کار رسمی را از استادی در دانشگاه آغاز کرد.

درسال 1342 بعد از فراغت از دانشگاه، به حیث استاد در دانشکدة شرعیات پذیرفته شد. دو سال تدریس نمود و برای تحصیل به کشور مصر رفت.در برگشت از مصر به حیث استاد فلسفة اسلامی، بار دیگر تدریس را در دانشکدة شرعیات آغاز کرد.

در همین دوره استاد ربانی عضویت بخش تحقیقات و پژوهش دانشگاه کابل را نیز داشت که رساله هایی را تألیف نمود.

در زمان دانش آموزی اش در مدرسه ابوحنیفه به جرگه فعالان اندیشه اسلامی پیوست جریانی که هستة نهضت اسلامی را در کشور می سازد. این جریان را شهید دکتر غلام محمد نیازی رهبری می کرد و استاد ربانی با استعداد بالا و تلاش و فهم نافذش به عنوان یکی از شخصیت های بارز آن تلقی می شد. در سال 1352 در اجتماع موسسان و فعالان نهضت اسلامی به پیشنهاد شهید پوهاند غلام محمد نیازی به اتفاق آرا استاد ربانی به عنوان رهبر جمعیت اسلامی افغانستان برگزیده شد و جریان اسلامی در طی آن اجتماع رسماً نام جمعیت اسلامی افغانستان را به خود گرفت.

پس از کودتای داوودخان و تحت فشار قرار گرفتن نهضت اسلامی و زندانی شدن شماری از رهبران آن در سال 1353 مهاجر شد و به تنظیم و سازماندهی جمعیت اسلامی افغانستان و رهبری جهاد در کشور پرداخت و در سراسر افغانستان، جبهات جهاد را ایجاد و اکمال کرد.

در سال 1371 به حیث رئیس دولت افغانستان، پذیرفته شد که در بزرگترین شورای اسلامی افغانستان، شورای اهل حل و عقد به ریاست دولت تأیید گردید. بعد از این تاریخ، کشور را که در نتیجة مداخلات اجنبی ها دستخوش بحران گردیده بود برای مدت ده سال رهبری نمود و در سخت ترین شرایط نگذاشت، اجنبی ها حاکمیت و استقلال افغانستان را  مضمحل سازند. استاد بعد از اجلاس بن، قدرت را انتقال داد.

در جریان لویه جرگه قانون اساسی در برابر توطئه های اجنبی در جهت ایجاد نفاق در کشور ما، نمایندگان مردم گرا را در پارلمان رهبری کرد. در سال 1387 از سوی مردم بدخشان به حیث نماینده در پارلمان راه یافت،  و تا امروز در برابر همه توطئه ها، در جهت منافع اسلام و میهن و مردم، ایستاده است.

پژوهش و آثار

استاد ربانی به یک اسلام شناس ومتفکراسلامی، صاحب قلم توانا، تحلیل ژرف و پژوهش استوار و عمیق است. این ویژگی با کار وتحقیق مداوم و آگاهانه از آغاز جوانی، حاصل گردیده است.

پژوهش های استاد ربانی در عرصة اسلام شناسی ومسایل سیاسی، عمیق، بکر و رهنمودی است که از دید ژرف و خاص سیاسی و اجتماعی و استعداد بلند فطری مذکور ناشی گردیده است.

نخستین آفریده های علمی و پژوهشی استاد، به گونه مقالات تحقیقی هستی یافت که در طول حیات سیاسی و ادبی ایشان ادامه داشت. نگرشی بر مجلات الفلاح، پیام حق، نیاد، عرفان، ادب، وژمه، ژوندون، لمر، شرعیات، گهیح، ما را به این نبشته ها رهنمائی می کند. امید است که روزی این مقالات گرد آوری و چاپ گردند.

بخشی دیگر از نوشته های استاد با مدیریت در مجله شرعیات پیوند دارد.زمانی که مجله شرعیات به عنوان ارگان نشراتی دانشکده شرعیات در سال 1349 تأسیس شد، استاد ربانی به عنوان استاد و نویسنده مطرح، مدیریت آن را به دوش گرفت. در آغاز بیشترین بخش محتویات این مجله توسط استاد آماده می شد. مقالات استاد در مجله شرعیات، مبین دید ژرف، پویائی و بالندگی پژوهش های ایشان است.

کتب و رسالات:

1- تئوری سیاسی اسلام: این رساله را استاد ربانی زمانی که تازه به استادی شرعیات پذیرفته شده بود و در ضمن عضو دیپارتمنت تحقیق دانشگاه بود، نوشت.

2- تشریح عقاید معتزلی: این کتاب نیز در همکاری با بخش تحقیق دانشگاه، زمانی که هنوز به تحصیلات عالی نرفته بود، نوشته شده است.

3- ترجمه جزء اول« فی ظلال القران » : استاد ربانی در سال 1352 جز اول تفسیر « فی ظلال القرآن » را زیر عنوان «درسایه های قرآن» ترجمه نمود که به مناسبت میلاد پیامبر (ص) در کابل چاپ گردید.

4- نشانه های راه: این کتاب نیز ترجمه یی است از کتاب سید قطب بنام "معالم فی الطریق"

5- اسلام و کمونیزم

6- فاجعه 26 سرطان و سیمای زعامت داوود خان

7- داوود خان در گذشته ننگین، حاضر جنایت بار و مستقبل هولناک

8- چه نوع مبارزه؟

9- پیغام شهید که به مناسبت شهادت انجنیر حبیب الرحمن شهید ارائه و نشر گردید.

10- اصول بحث و تحقیق از نظر اسلام

11- یادی از استاد غلام محمد نیازی در بارة زندگی و شخصیت و اندیشه های پوهاند نیازی تحریر یافته است.

12- اصول تربیت در اسلام

13- استقلالیت انقلاب

14- آموختنی هایی در مسیر انقلاب اسلامی

15- در دوره جهاد، مقالات تحقیقی و سیاسی استاد ربانی در مجلات محیط هجرت که از سوی جمعیت اسلامی نشر می گردید، باز تاب یافته است؛ از جمله در نشریاتی چون: میثاق خون، لوای اسلام، مجاهد، مرصدجهاد، المومنات، المجاهدون، سیمای مجاهد، صوت الجهادی،غازی ، دجهادپلوشه، دجهادهنداره و غیره (2)

استاد ربانی و سیاست

ذهن برتر، دید ژرف ، علایق دینی و اجتماعی، استاد ربانی را از کودکی به مسایل اجتماعی و به سیاست راغب ساخت.

استاد می گوید: عشق به دین، ارزشهای دینی و عشق به مردم، از دوران کودکی در فکر و احساس من وجود داشت در آن روز هایی که مادرکلانم این شعر "عارف چاه آبی" را زمزمه می کرد:

 واحسرتا که ملک بخارا خراب است

 دین شد ذلیل و دشمن دین کامیاب شد

... می پرسیدم: بخارا کجاست؟ می گفت: بخارا سرزمینی بود که مسلمان ها در آن جا زندگی می کردند. در آن جا علمای دین درس می خواندند. پدر کلان های تو هم در آنجا درس خوانده بودند، برخی آنها بدست بلشویک ها شهید شدند.

بزرگتر که شدم افکار و مسایل جدیدی را شنیدم... در آن زمان در آن گوشه دور افتاده کشور، کتابها و مجلاتی از حزب توده ایران می رسید... مجلات را ورق می زدم و می خواندم . از پاره ای اصطلاحات ومفاهیم آن سردر نمی آوردم ... از آن روز ها بود که جوانه های اندیشه سیاسی در فکر من ایجاد شد و در ذهنم پرسش  ها و طرح هایی به میان آمد.

بعد ها به مدرسه ابوحنیفه آمدم . در صنف دهم در یکی از کنفرانس های میلاد پیامبر اشتراک کردم... در پایان، رئیس کنفرانس و فی الله سمیعی ... همرایش که بعد ها دانستم عبدالحکیم شرعی جوزجانی است... مرا دعوت کرد تا به فعالیت های اسلامی شرکت کنم. برای بار اول بود که من این سخنان و افکار را می شنیدم .می گفتم در مورد پیشنهاد آنها فکر می کنم (3)

بعد ها وقتی مرحوم استاد نیازی به حیث استاد در فاکولته آمد و ما هنوز شاگرد صنف یازده و دوازده بودیم ، فعالیت های سیاسی شدت بیشتر کسب کرد و هسته هایی ایجاد گردید.استاد ربانی در مورد تشدید فعالیت های سیاسی در آن روزگار می گوید:

همسایه شمالی ما، اتحاد شوروی... با ایدیولوژی مرگبار مارکسیزم و با خواسته های سلطه جویانه تصمیم داشت نفوذ خود را در کشورهای دیگر از جمله افغانستان از طرق گوناگون برقرار سازد. در همین راستا دوران صدارت داوود ما شاهد یک سلسله تحولات به نفع اتحاد شوروی بودیم. این تحولات در ابعاد نظامی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شکل می یافت. احزاب و گروه ها به فعالیت آغاز کردند که فعالیت های آنها در جهت منافع و سیاست های اتحاد شوروی صورت می گرفت. مداخلات اتحاد شوروی و تحولات ناشی از آن در میان مردم افغانستان که دارای گرایش های نیرومند دین داری و استقلال طلبی می باشند، حساسیت به میان آورد.این وضعیت استاد ربانی را که جوان با درک و با هوشی بود، به مبارزه کشاند.

زمانی که در 1339 شامل دانشگاه شد، با وجود محدودیت فعالیت های سیاسی در محیط دانشگاه، تب و تاب بحث های سیاسی گرم بود، استاد ربانی برخلاف بسیاری از جوانان دانشگاهی که فریفته دستاورد های شوروی و چین گردیده، مبارزات کمونیستی و یا رهایی بخش را در راستای سوسیالیزم آغاز کرده بودند، مبارزه اسلامی را در جهت بیداری مردم مسلمان افغانستان آغاز نمود.

در سال 1342 استاد ربانی بحیث استاد در دانشگاه، شامل وظیفه شد. درین دوره بود که داود از نخست وزیری مستبدانه، کنار رفت، فضای سیاسی کشور باز شد و احزاب سیاسی، (بیشتر احزاب چپی) یکی پی دیگری ظهور نمود.

در این دوران، استاد غلام محمد نیازی، استاد محمد موسی توانا، استاد برهان الدین ربانی، استاد عبدالرب رسول سیاف، جنبشی را بنیاد گذاشتند که بنام جمعیت جوانان مسلمان و یا جمعیت اسلامی افغانستان خوانده می شد.

بعد از دو سال استادی، جهت تحصیل بیشتر به مصر رفت، در آنجا در زمینه حرکت های اسلامی آشنایی بیشتر یافت وتحقیقات را ادامه داد تا آنجا که در جامعه الازهر مصر به عنوان یک اسلام شناس معرفی گردید.

زمانی که در 1347 از مصر برگشت از طرف شوری عالی جمعیت اسلامی افغانستان، به رهبری و سازماندهی دانشجویان دانشگاه کابل برگزیده شد، به اساس کوششها و مساعی خستگی ناپذیرش استاد در شورایی که در حمل 1352 هجری خورشیدی برگزار شد. به حیث آمر جمعیت اسلامی افغانستان تعیین گردیده همه جوانان پیش تاز و کدر رهبری جمعیت حتی استاد بزرگ و مجاهد و موسس نهضت اسلامی افغانستان پروفیسور غلام محمد نیازی در این انتخاب سهم داشته و به استاد بیعت کردند ...(4)

زمانی که داود در 26 سرطان به قدرت رسید، با همیاری افراد چپ به ویژه پرچمی ها به سرکوب نهضت وجوانان مسلمان آغاز نمود. شماری از اعضای نهضت زندانی و شهید شدند. استاد ربانی نیز کشور را به سوی قبایل آزاد، ترک نمود.

در پاکستان مقیم شد و با یاری جوانان نهضت اسلامی که مهاجر شده بودند، در بیداری و سازماندهی مردم علیه نظام مستبد  داوود خانی ادامه داد. استاد ربانی می گوید:

ما در آغاز سعی کردیم با داوود خان صحبت کنیم و به وی اطمینان دهیم که ما نقشه براندازی نظام را در سر نداریم. تعدادی از استادان به رهبری استاد نیازی با داود خان ملاقات کردند...گمان می شد داوود خان علاقمند است یک زمینه همکاری و مشارکت به میان بیاید، اما به رغم تلاش های ما او در این جهت نتوانست کاری انجام دهد. بالاخره ما به این نتیجه رسیدیم که داوود خان دیگر یک روکش است و چهره یی است که در ظاهر، زمام امور را بدست دارد. اما گروهی دیگری هست که برنامه ریزی می کند و قدرت واقعی را در اختیار دارد. این گروه کمونیست ها بودند که از اتحاد شوروی هدایت می گرفتند. نهضت اسلامی نمی توانست در برابر این جریان ها بی تفاوت باشد (5)

استاد ربانی و جهاد:

نقش و ارجمندی رهبر، در شرایط حاد و زمانی که بن بست های سیاسی واقع می شود، بیشتر روشن می گردد شرایط حساس جامعه ما بعد از ظهور داوود خان که با بسیاری نیرو های چپ (پرچمی ها) به سرکوب مسلمانان بیدار پرداخت، آغاز گردید. کودتای 7 ثور 1357 حزب کمونیست خلق را به قدرت رساند و رویداد 6 جدی 1358 پای سربازان سرخ را به افغانستان کشاند، وضعیت افغانستان داغ تر شد و نهضت، ناگزیر به جهاد مسلحانه دست یازید . استاد ربانی در همه این دوره ها با خرد  والای سیاسی، ملت و نیرو های مبارز اسلامی را به خوبی رهبری کرد. کارکرد های خردمندانه استاد ربانی در این دوره برتری او را نسبت به افرادش به نمایش می گذارد، ایشان با رهبری خرد مندانه، اقشار، اقوام، طبقات و مذاهب  مختلف را در جهاد نجات و آزادی، به دور حزب جمعیت اسلامی کشاند. مردم افغانستان جمعیت را بستر مناسب و بایسته خود می دانستند. در جمعیت همه اقوام کشور عضویت داشتند برادران تشیع در آن خود را راحت احساس می کردند و حتی هندو ها نیز عضویت جمعیت را داشتند.سیاست معتدل رهبری جمعیت، آن را به گسترده ترین حزب در کشور تبدیل نمود.

استاد ربانی برخلاف  سایر رهبران که در برابر شخصیت های با نفوذ، سد و مانع ایجاد می کردند، صمیمانه به بارور سازی شخصیت ها پرداخت وبا شهامت اسلامی، شکوفایی و ارتقای نفوذ افراد حزب جمعیت را سبب شد. در نتیجه این سیاست بود که قوماندان های مشهوری چون: شهید احمد شاه مسعود، اسماعیل خان، ملا نقیب ا..آخوندزاده، ذبیح الله خان، حضرت علی ، ارباب حفیظ و دهها شخصیت نامدار دیگر جمعیت مطرح شده و منطقوی گردید.

استاد ربانی جمعیت را بستری ساخت که صدها و هزارها جوان روستایی و بی نام نشان، به شخصیت های شخیص تبدیل گردیدند و امروز در هر عرصه یی حضور آنان محسوس است. یقیناً در عدم استاد ربانی این حلقه مفقود بود. در کنار این مسایل، نقش استاد ربانی در معرفی و جهانی ساختن مسئله افغانستان، بارز تر از هر رهبر دیگر است. در شرایطی که فراوان شخصیت های ملی نظام قبلی، درسایه غرب جا خوش کرده بودند؛ و در حالتی که  شمار زیاد رهبران جهادی بدون اجازه دستگاه های استخباراتی یارای حرکت و تصمیم رانداشتند، استاد ربانی در مواردی یک تنه و با وجود انواع فشار تبلیغات، حرکت های بزرگ را آغاز کرد و در جهانی ساختن انقلاب گام برداشت.

در سال 1980 زمانی که روسها در کشور داخل شده بود، استاد ربانی به نمایندگی از همه گروه های اسلامی در کنفرانس وزرای خارجه کشور های اسلامی منعقده اسلام آباد شرکت کرد. باسخنرانی مستدل، مداخله شوروی را تجاوز علیه اسلام وسرزمین های اسلامی خواند و از جهان اسلام و کشور های آزادی خواه جهان خواست رابطه خود را با شوروی و رژیم دست نشانده اش قطع نمایند.

در راستای وحدت واتحاد اسلامی مجاهدان، صمیمانه اقدام کرد و در سال 1367 در یک ابتکار بزرگ، پیشگام اتحاد اسلامی افغانستان شد.

در سال 1365 جهت دیدار با رونالد ریگان رئیس جمهور امریکا وزمینه سازی مطرح ساختن گسترده جهاد درمطبوعات جهان و امریکا، به ایالات متحده امریکا سفر کرد. این سفر در آن روزگار و در میان اوج تبلیغات مخالفان، خرد و شهامت استاد ربانی را به نمایش گذاشت.

در سال 1367  به نمایندگی از اتحاد اسلامی مجاهدین با روس ها مذاکره آغاز کرد.و بالاخره درهمین راستا بود که در سال 1370 در راس هیئت تنظیم های جهادی به مسکو سفر نمود. این سفر نیز توانائی استاد ربانی رابه نمایش گذاشت و روس ها او را سیاست مدار ورزیده افغانستان لقب دادند. تصامیم بزرگ را، مردان بزرگ می گیرند، افراد تصادفی، و کم مایگان سیاسی را یارای حضور و عمل در عرصه ها و پهناهای وسیع نیست. خرد والا و نبوع سیاسی استاد ربانی در مذاکره با امریکا و شوروی، امروز درک می گردد در آن روزگار، ذهنیت های محدود، آن  را جرم می دانستند.

استاد ربانی در سال 1371 رئیس دولت اسلامی افغانستان شد و در حدود یک دهه، در بحرانی ترین شرایط، در حالی که طالبان، استخبارات منطقه و کشورهای جهان از هیچ گونه توطئه دریغ نکردند، کشتی این کشور طوفانی را راهنمایی کرد.

در سال 1380 بعد از اجلاس بن، استاد ربانی به عنوان رئیس جمهور برحال، قدرت را انتقال داد. این انتقال قدرت از شاهکاری های سیاسی استاد ربانی است. غرب شراط را به گونه یی آورده بود که همه افغانها فکر می کردند سعادت در عقب دروازه های افغانستان آمده است. باید نیروهای جهانی بیایند. مخالفت با این روند نزد عامه مردم که از واقعیات زیاد آگاه نبودند، سوءتفاهم ایجاد می کرد. استاد قدرت را تسلیم داد، اما خود تسلیم نشد، جهاد را تسلیم نکرد و به ارزشهای آن پشت ننمود. مواجه شدن با توطئه جهانی و سالم از آن بدر شدن، چیرگی و سیاست گزاریی را می خواهد که فقط استاد ربانی از آن ویژگی برخوردار است و بس.

نبوغ و خرد سیاسی استاد ربانی، در شرایط حاضر نیز درخشان و تابنده است.اگثر کسانی که تحت جو جدید سیاسی و تبلیغاتی و ترفندهای جهان و استخبارات جهانی که می گفت: بنیادگراها را نمی خواهند و...؛ او بریده بودند، حقانیت و توانایی او را معترف شدند.

مهمتر از همه، حضور فعال و پویایی سیاسی امروزین استاد ربانی است. در شرایط حاضر در حالی که احزاب جهادی از صحنه کنار رفته و یا حالت منفعل دارند و رهبران جهاد مسیر تسلیم، سکوت و فاصله گرفتن از آرمان ها را گام بر می دارند، استاد ربانی، دولت و جامعه جهانی را به چالش کشیده است و با تشکیل جبهه ملی که نیروهای چپ و راست، شیعه و سنی، روشنفکر و سنتی را در یک چتر گرد آورده است، دولت و حامیان خارجی شان را مبهوت ساخته است. با خشونت عجیب و با برچسپ های ناجوانمردانه با آن به مقابله برخواسته اند، ولی در نشست ها و حلقه های خاص خویش اعتراف دارند، که استاد ربانی به عنوان پیر سیاست افغانستان، از خرد والای سیاسی برخوردار است و جهان در عرصه سیاست افغانستان اگر به نیرنگ و خدعه و زور متوسل نشود، در برابر این سیاستگر نرم و پولادین، جز پذیرش شکست و تسلیمی راهی ندارد.

صف آرایی در برابر قدرت های بزرگ جهانی و اعتقاد به شکست ابر قدرت ها، در حالی که فراوان روشنفکران مدرن فقط به تسلیمی می اندیشند و در نتیجه شکست ارتش سرخ، و زوال نیروهای مهاجم منطقوی که در تبانی با قدرت های جهانی خیال سیطره براین خاک را داشتند، افتخاری است که در کارنامه استاد ربانی جاودانه بر رواق تاریخ حک خواهد بود.

سرچشمه ها:

1- احزاب سیاسی افغانستان، جلد دوم، زمستان 1384، کابل ص826

2- دانشنامه ادب فارسی، جلد سوم، حسن انوشه، تهران، 1378، واژه ربانی، ص424

3- مجاهد جریده، شماره 2، دوره6، سال 7، 15 جوزای 1387

4- دانشنامه ادب فارسی، همان

5- مجاهد، همان

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: