واژه نامه اصطلاحات اقتصادی

واژه نامه اصطلاحاتاقتصادی

اقتصاد آزاد:(Laissez - Faire ): واژه فرانسوي به معناي "به حالخود گذاشتن". در سياست و اقتصاد ، به نظریه ای اطلاق می شود که بر اساس آن نظاماقتصادی هنگامی که هيچ دخالتي از سوي دولت اعمال نشود، به بهترين وجه عملميکند.

اقتصاد آميخته: نظام اقتصادي که در آن دولت و بخش خصوصي نقش هاي مهميدر رابطه با توليد، مصرف، سرمايه گذاري و پس انداز ایفا می کنند.

اقتصادبازار آزاد: اقتصاد ملي يک کشور که در تعيين سطوح توليد ،مصرف ، سرمايه گذاري پسانداز بدون دخالت دولت، برنيروهاي بازار تکيه دارد.

انجمن ملي معاملهکنندگان اوراق بهاداربرمبنای نظام خودکار در ارائه مظنه سهام:
(Nasdaq): شبکهاطلاعاتي خودکاري که فهرست قيمت ها و سهام گوناگون را در قريب به 5000 فقره ازفعالترين اوراق بهادار در اختيار دلالان و معامله گران مي گذارد.

انحصاردار: فروشنده منحصر به فرد کالا و خدمات در يک بازار .

انقلاب صنعتي: ظهورنظام توليد کارخانه ای که در آن کارگران را در يک کارخانه گرد می آوردند و آنها باابزار و ماشين آلاتی که در اختيارشان گذاشته مي شد، دربرابر دستمزد کار مي کردند. انقلاب صنعتي با تغييرات چشمگير در صنعت منسوجات، بويژه در انگلستان و در حدودسالهاي 1770 و 1830 آغاز شد. اين واژه بطور گسترده تر در رابطه با تغيير پيوستۀساختار اقتصادي در اقتصاد جهان بکار مي رود.

اوراق بهادار: برگه هاي تاييدکننده ( اوراق بهادار معين) ويا ثبت الکترونيکي ( اواراق بهادار) که گواه بر مالکيتبر دارايي( سهام) يا تعهد وام ( اوراق قرضه) است.

بازار: صحنه اي که در آنخريداران و فروشندگان قيمتهایی را براي محصولات مشابه و يا با شباهت زياد به یکدیگرتعیین مي کنند و به مبادله کالاها و خدمات مي پردازند.

بازار رو به ترقی: بازاري که در آن افزايش متمادي در قيمت سهام مشاهده شود.

بازار رو به تنزل: بازاري که در آن، در زمان کاهش قيمت ها، سهامداران برای فروش سهام هجوم می برند وبهحرکت نزولی مي افزایند..

بازار سرمايه : بازاري که در آن اوراق داراییشرکتها و اوراق قرضه دراز مدت ( اوراقي که مدت سررسیدشان بیش از يک سال است) توزيعومعامله مي شود.

بازار مشترک: گروهي از کشورهاکه تعرفه ها و برخي اوقاتموانع ديگر را که مخل بازرگاني آنها با يکديگر است ازمیان بر می دارند در حاليکهتعرفه های خارجي معمول را برکالاهاي وارداتي ا زخارج اتحاديه پا برجا نگه ميدارند.

بازرگاني ا لکترونيکي: داد وستد انجام شده از طريقه شبکه جهانياينترنت.

بانک ذخیرۀ فدرال: يکي از 12 بازوي عملياتي نظام اندوخته فدرا ل کهشعب 25 گانه آن در سراسر آمريکا پراکنده اند و مجموعا با هم قوانين گوناگون نظامبانک مرکزي آمريکا را به مورد اجرا مي گذارند.

بانک بازرگاني: بانکي کهانواع و اقسام حساب ها، از جمله حساب جاري، پس انداز و سپرده زمان دار را در اختیارمشتری می گذارد و به افراد و شرکتها وام مي دهد. بر خلاف شرکت هاي بانکی سرمايهگذاري مانند بنگاه های هاي دلالي که معمولأ با فروش اوراق بهادار شرکت ها یاشهرداری ها سروکار دارند.

بانک مرکزي: مرجع پولي کل در يک کشور که مسئولیتکارهاي اساسي چون صدور پول رايج و نظارت بر تنظیم عرضه اعتبار در اقتصاد را به عهدهدارد.

بر روی پيش خوان: واژه مجازي از براي تجارت و معامله اوراق بهاداري کهدر يک بورس سازمان یافته مانند بورس اوراق بهادار نيويورک ثبت نشده است. معامله برروی پيش خوان توسط معامله گران و کارگزاراني که از طريق تلقن و يا شبکه هايکامپيوتري با يکديگر تماس بر قرار مي کنند انجام مي گيرد.

برگ قرضه: گواهینامه ای که نشان دهنده تعهد يک شرکت در قبال دارنده آن دایر بر پرداخت مبلغ ثابتیپول در یک سر رسيد مشخص است.

بورس: بازاري منظم برای خريد و فروش سهام واوراق قرضه .

بورس اوراق بهادار نيويورک: بزرگترين بورس معاملات سهام واوراق قرضه در جهان .

بورس اوراق بها دار آمریکا : يکي از بورس ها ي مبادلاتسهام در ايالات متحده که شامل سهام و اوراق بهادار شرکت های هاي کوچک تا متوسط درمقايسه با سهام شرکت هاي عظيم است که در بورس سهام نيويورک مبادله ميشود،.

بهره وري ( ميزان توليد): نسبت بازده( کالاها و خدمات) توليد بر واحدورودي ( منابع بارور) در طي زماني معين .

بيمه سپرده های بانکی: ضمانت دولتآمريکا از سپرده هاي بانکی تا مبلغي معين - - فعلأ صد هزار دلار.

پرداختجبرانی: وجه پرداختی از سوی دولت به عنوان جبران خسارت به زارعين از بابت تمام ويابخشي از اختلا ف بين قيمت هایي که در عمل براي يک کالاي مشخص به توليد کننده پرداختشده و قيمت هاي تضمين شدۀ بالاتر.

تامين اجتماعي: برنامه بازنشستگي دولتايالات متحده که بسته به سهميه اي که افراد و کارفرمايان آنها در حين شاغل بودن دراين حساب پس انداز مي کنند، منافعي را پس از بازنشستگي به آنها اعطا ميکند.

تباني در قيمت گذاري: اقداماتی که معمولأ توسط تعدادي از شرکت هاي بزرگکه بر يک بازار تسلط دارند، با تثبيت قيمت کالاها ويا خدمات در يک سطح از پيش توافقشده برای فرار از قوانين بازار به اجرا گذاشته مي شود.

تبعيض گذاری در قيمت: عمل کردهايي که به برخي از خريداران در مقایسه متیازات بیشتری مي دهد .

تجارت آزاد: فقدان تعرفه ها و مقراتی که در جهت کوتاه ساختن داد وستد وجلو گيري از تجارت در ميان ملل وضع شده است.

تراز پرداخت ها : صورت حسابی ازارزش پولی معاملات بين المللي بين يک کشور و بقيه کشورها طی يک مدت معين. اين صورتحساب نشان دهنده مجموع معاملات افراد، شرکت ها و سازمان هاي دولتي يک کشور با بقيهکشورها است.

تعرفه: ماليات بسته شده بر کالاهاي منتقل شده از يک منطقه گمرکیبه منطقه ديگر چه برای اهداف حماتي و چه برای کسب درآمد.

تقاضا: مجموعکالاها و خدماتي که مصرف کنندگان طي یک دوره مشخص مايل و قادر به خريد آنها به هرقيمتي هستند.

تورم: ميزان افزايش در سطح کلی قيمت تمامي کالاها و خدمات. ( اين موضوع نباید با افزايش قيمت کالاهاي ويژه نسبت به قیمت کالاهاي ديگر اشتباهشود

تورم رکودي: وضعيت اقتصادي مرکب از تورم پيوسته ورکود داد وستداقتصادی.

خدمات: فعاليت هاي اقتصادي-- -- مانند حمل و نقل، بانکداري ،بيمه، جهانگردی، ارتباطات، بازاريابي، پذیرایی، داده پردازي ومشاوره - - که در حينتوليد، مصرف مي شوند در مقايسه با کالاهاي اقتصادي که ملموس تر هستند.

خصوصيسازی: عمل واگذاری خدماتي که قبلأ توسط دولت تامين مي شد ند به شرکتهای بخش خصوصي .

دارايي: مالکيت چيزي ارزشمند که معمولأ برمعیار پول سنجيده ميشود.

درآمد: دريافت حاصل شده زفروش کالاها و خدمات يک دادوستد

در آمدناخالص داخلي: ارزش کل بازده یک کشور، در آمد يا هزينه هايی که در محدوده مرزهای آنکشور به بار می آید.

رشد اقتصادي: افزایش ظرفيت يک کشور در توليد کالاها وخدمات.

رفع نظارت: برداشتن کنترل دولت از روی يک صنعت.

رکود اقتصادی: کاهش شدید در فعاليت اقتصادي چه از لحاظ وسعت و دامنه و چه از نظرمدت زمان .

روال سريع: روشهاي تصويب شده توسط کنگره آمريکا که برطبق آن کنگره بهلوایحی که به وسیله رئیس جمهوری در جهت تاييد و اجراي موافقت نامه های بازرگاني بينالمللي آمريکا ارائه می شود طی مدت معيني رای مي دهد.

سرمايه: تجهيزاتفيزيکي ( ساختمان ها، ابزار و آلات، مهارت هاي انساني) بکار رفته در توليد کالاها وخدمات. این اصطلاح همچنين به دارایی شرکتها، اوراق قرضه، اوراق بهادار و پول نقدنيز اطلاق مي شود.

سرمايه انساني: تندرستي، نيرو، آموزش ، کارورزي و مهارتهايي که افراد به شغل هايشان عرضه مي کنند.

سرمايه گذاري: خريد اوراقبهادار مانند سها م يا اوراق قرضه.

سرمايه گذاري پرمخاطره(فماري):سرمايهگذاري در يک دادو ستد تازه و احتمالأ پر مخاطره.

سطح زندگي: حداقل احتياجاتاوليه، رفاهيات و يا تجملاتي که جهت قرار دادن شخص و يا گروهي در وضعيت و يا شرايطمرسوم يا صحيح، اساسي محسوب مي شود.

سوبسيد ( يارانه): امتیاز اقتصادي،مستقيم يا غير مستقيم، که توسط دولت به توليد کنندگان کالاها وخدمات داخلي، غالبادرجهت تقويت موقعيت رقابتي آنها در برابر کمپاني هاي خارجي اعطا ميشود.

سوبسيد (یارانه) صادرات: مبلغ یک کاسه ای که توسط دولت به دستگاه یاشرکتی که کار آن برای رفاه عمومی مفید تشخیص داده می شود اعطا می گردد.

سودسهام: در آمد به دست آمده از نگهداري سهام. این در آمد معمولأ نمايانگر سهمی از سودحاصله است که به نسبت میزان سهم در مالکیت پرداحت می شود.

سوسياليسم: نظاماقتصادي که در آن ابزار اصلي توليد به طور عمده طبق نوعي سيستم برنامه ريزي مرکزيتحت مالکيت و کنترل جمعي دولت قرار دارد.

سهم عادي: سهميه درمالکيت يک شرکت.

سهام: مالکیت در دارایی يک شرکت .

سياست پولي: اقدامات نظام ذخیرۀفدرال برای مهار کردن میزان نقدینگی و هزینه پول و اعتبار بعنوان ابزاري برای کمکبه ایجاد اشتغال درسطح وسیع،ارتقاء رشد اقتصادي ،تثبيت قيمتها و ایجاد الگوهای قابلدوام در معاملات بين المللي.

سیاست حمایت از محصولات داخلی: استفاده ازمحدوديت بر واردات يا تشويق آگاهانه و عمدي این گونهمحدودیتها به منظور توانمندکردن توليد کنندگان ناکار آمد داخلي برای رقابت موفقيت آميز با توليد کنندگانخارجي..

سياست مالي: تصميمات دولت فدرال در بارۀ مبلغ پولي که مصرف و یابصورت ماليات وصول می کند در جهت تأمین اشتغال کامل و اقتصاد غير تورمي.

طرحنو (New Deal) : برنامه هاي اصلاحات اقتصادي دهه 1930 در آمريکا که برای کمک بهخارج شدن آمريکا از دوران کسادی عظيم تدوین شده بود.

نظام بازرگانی آزاد: سيستم تجاری که در آن کشورها اجازه دسترسي آزاد و بدون تبعيض را به بازارهاي يکديگرمي دهند.

نظام نرخ برابري ثابت ارز: نظامي که در آن نرخ هاي تسعیر بین ارزهاي رايج د رسطحی از پيش تعيين شده برقرار مي شود و درپاسخ به تغيير عرضه و تقاضاتغيير نمي يابد.

نظام نرخ شناور برابری ارز: نظامي انعطاف پذير که در آننرخ ارز توسط نيروهاي عرضه و تقاضاي بازار و بدون مداخله تعیین ميگردد.

شاخص صنعتي داوجونز (Dow Jones ) : شاخص بهاي سهام، بر اساس 30 نوع ازسهام عمده، که بعنوان معیاری برای روند عمومي در قيمت هاي سهام و اوراق قرضه درايالات متحده بکار مي رود.

شاخص قیمت مصرف کننده: نموداری از هزينه زندگيکه به وسیله اداره آمار کار آمريکا برمبنای قيمتهای واقعي خرده فروشي انواع کالاهاو خدمات دریک دوره معين فراهم و جدول بندی می شود و با ارقام یک دوره پايه که هر ازچندگاه تغيير مي يابد مقايسه مي گردد.

شرکت سرمايه گذاري: شرکتی س که بهطور منظم سهام تازه صادر وسهام موجود را هنگام درخواست خريداری می کند. این شرکتسرمايه خود را برای سرمايه گذاري در اوراق بهادار گوناگون در ديگر کمپاني ها به کارمی اندازد وجوهی را که از افراد جمع آوري کرده از جانب آنها در موجودي اوراق بهادارسهام گوناگون سرمايه گذاري مي کند.

صادرات: کالاها وخدماتي که در داخل توليدو به خريداران کشور ديگر فروخته مي شود.

عرضه: جدولی از آنچه که توليدکنندگان مايل و قادر به فروش آنها به هر قيمت ممکن طي مدت معينی هستند.

عرضهپول: مقدار پولي ( سکه، اسکناس و حساب هاي جاري) که دراقتصاد يک کشور درجريان است.

غذا برای صلح: برنامه اي که ترتيب ارائه محصولات کشاورزي آمريکا را به خارجفراهم مي سازد.

فروش زير قيمت تمام شده ( قیمت شکنی): به موجب قوانينآمريکا، فروش يا صادرات کالا به ايالات متحده به قیمتی " کمتر از ارزش منصفانهبازار " ، وقتي که چنين فروش هايي عملا صدمه به توليد کنندگان محصولات مشابه درآمريکا وارد کند یا آنها را در معرض چنین تهدیدی قرار دهد.

قانون ضد تراست: خط مشي و يا عملي که هدف آن کوتاه کردن دست قدرت هاي انحصار طلب در يک بازاراست.

کساد: کاهش شديد در فعاليت هاي کلي اقتصادي در برحسب مقدار و / يا طولمدت.

کسري بودجه: مبلغی که دولت ساليانه بيش از درآمد خود هزینه ميکند.

کسري موازنه بازرگانی: مقداري که واردات يک کشور بر صادرات آن پيشيگيرد.

کشت و صنعت: واژه اي که نمایانگر ماهيت عظيم و شرکت گونه و برخي ازمؤسسات کشاورزی در اقتصاد امروزی آمریکا است.

کمک به قيمت های کشاورزی : کمک دولت فدرال به کشاورزان برای حمايت از آنها در مقابله با عوامل نامساعدي چون آبوهواي بد يا مازاد توليد.

کميسيون اوراق بهادار و مبادلات ارزی (SEC ): یکدستگاه نظارت کننده مستقل ، غير حزبی و نيمه قضايي که مسئول اجرای قوانين فدرا لاوراق بهادار است. هدف از وضع اين قوانين حمایت از سرمايه گذاران وحصول اطمينان ازدسترسي آنان به تمامي اطلاعات مربوط به اوراق بهادار عمومي است. کميسيون همچنين برکار شرکت هايي که در خريد يا فروش اوراق بهادار دست دارند، کسانی که در زمینهسرمايه گذاری نظر مشورتی در اختیار افراد می گذارند و نيز بر کار شرکت هاي سرمايهگذاری نظارت دارد.

مازاد بودجه: مبلغ ساليانه اي که دولت بيش از مصرفخود در مي آورد.

مازاد تجارت: مقداري که واردات يک کشور از صادرات آن کشورپيشي گيرد.

مالکيت معنوي: مالکيتی که گواه آن ثبت اختراع، ثبت علائم تجاری وحق تألیف است. این مالکیت حق تصرف، استفاده و یا در اختیار گرفتن محصول ابتکارانسانی را به [صاحبان آن] اعطا مي کند.

مزايای اضافی: امتیازات غير مستقيمو غير نقدي مانند بيمه بهداشت، بيمه عمر ، سود سهام و جز آن که علاوه بر دستمزد ومزاياي حقوقي توسط کارفرمایان به کارمندان داده مي شود.

معاملات سلف خری: قراردادهایی که مستلزم تحويل کالايي با کيفيت و کمیت معين و قيمت مشخص در يک موعدمقرر در آينده است.

مانع غير تعرفه اي: اقدامات دولتی نظیر سيستم هاي نظارتیو وضع عوارض گوناگون ، علاوه بر تعرفه هايي که واردات را محدود می کند یا به صورتبالقوه توان محدود ساختن بازرگانی بين المللي را دارد.

معیار طلا: نظام پوليکه در آن ارزش پولهاي رايج برحسب وزن مشخص طلا تعيين ميشود.

نرخ تسعیر: نرخ، يا قيمتی، که بر اساس آن، پول رايج يک کشور با پول رايج کشور ديگري معاوضه ميشود.

نرخ تخفيفی: نرخ بهره ای که از طرف بانکهاي بازرگاني برای دريافت وامازبانکهای ذخیرۀ فدرا ل پرداخت می شود.

نظارت : تنظيم و انتشار ضوابط ومقررات ويژه از سوي سازمان های مجاز تحت نظارت قانوني، درجهت اداره وسازمان دهی یکفعاليت يا صنعت مشخص.

نظارت اجتماعي: محدوديت هايي که توسط دولت به منظورمنع و يا جلوگیری از اعما ل زيانبار شرکت ها ( چون آلودگي محيط و يا قرار دادنکارمندان در وضعيت هاي کاري خطرناک) و يا برای تشويق رفتارهای مطلوب اجتماعي اعمالميشود.

نظام ذخیرۀ فدرال: مرجع اصلي پولی ( بانک مرکزي) در ايالات متحده کهپول رايج را چاپ و بر عرضه اعتبار در اقتصاد نظارت مي کندو این دستگاه از یک هيئتمديره هفت نفري در واشنگتن دي سي ، 12 بانک ذخيره فدرال منطقه اي و شعبات 25 گانۀآنها تشکيل شده است.

نظام سرمايه داري ( کاپيتاليسم) : نظام اقتصادي که درآنابزار توليد در مالکيت و کنترل خصوصی است و مشخصه بارز آن رقابت ومنفعت جوییاست.

نظام کسب و فعالیت آزاد: نظام اقتصادي که مشخصۀ آن مالکيت بر دارایی هاو منابع تولیدی، انگیزۀ سود دربه خاطر توليد بيشتر، رقابت به خاطر تضمين کارآيي ودخالت نيروهاي عرضه و تقاضا که درجهت دادن به توليد و توزيع کالاها وخدماتاست.

نظام شناور تحت کنترل: نظام مبادله ارزی که در آن نرخ بيشتر پول هايرايج شناور و متغير است ولي بانک هاي مرکزي برای جلوگيري از تغييرات ناگهاني مداخلهمي کنند.

نيروي کار: در آمريکا، به تعداد کل افراد شاغل و يا درصد يافتن شغلاطلاق می شود.

واردات: کالاها و يا خدماتي که در کشوري ديگر توليد شدهود ر داخل یک کشور بفروش مي رسد.

هراس زدگی: برداشت هاي پي درپي و غيرمترقبه نقدي از بانک ها که به سبب کاهش ناگهاني در اعتماد دارندگان حساب و يا ترساز اينکه بانک توسط موسسه امتياز دهنده تعطيل شود، بوجود مي آيد. به عبارت دیگر،بسياري از دارندگان حساب به طورهمزمان پول نقد از بانک برداشت مي کنند. از آنجائيکه سپرده نقدي که يک بانک در اختیار دارد فقط بخش کوچکي از سپرده هاي آن بانکراتشکیل می دهد، تعداد زياد برداشت در يک مدت کوتاه موجودی نقدی را از میان می بردو بانک را مجبور به بستن درهای خود و یا احتمالا خارج شدن از کار ميکند.

اين واژه نامه بر مبنای واژه نامه هاي اينترنتی توسط بانک ذخیره فدرالسانفرانسيسکو (Federal Reserve Bank of San Francisco) ،بانک دخیره فدرالمينياپوليس (Federal Reserve Bank of Minneapolis )، هئيت تجارتيويرچوال
(Virtual Trade Mission) و شوراي آموزش اقتصادي ويسکانسين

مترجم سایت

قالب وبلاگ